Protetik Diş Tedavisi

Protetik tedavi (Protezler), her türlü dişsizliğin giderilmesi, hasarlı dişlerin restore edilmesi, ağız içi işlevselliğin ve estetiğin kazandırılmasını amaçlar.
Eksik diş sayısı ve hastaların ihtiyacına göre protezler temel olarak sabit protezler (kaplama, köprü) ve hareketli protezler (damak, takma diş) olmak üzere ikiye ayrılır. Ayrıca son yıllarda öne çıkan estetik diş hekimliği uygulamaları da protetik tedavi kapsamına girmektedir.

Sabit Protezler

Hekim tarafından ağızdaki mevcut dişlere veya implantlara sabitlenen, hasta tarafından takılıp çıkarılmayan protezlerdir. Sabit protezler kron (kaplama) ve köprü uygulamalarını içerir. Plastik (geçici amaçlı), metal destekli porselen, zirkonyum destekli porselen, cam seramik porselen gibi farklı materyallerden üretilebilirler.
Hangi materyalin kullanılacağına karar verilirken hastanın estetik beklentisi, yapılacak restorasyonun ağzın hangi bölgesinde olduğu, ne kadar uzun bir dişsizliğin giderileceği ve işlemi yaptıracak kişinin ekonomik durumu gibi parametreler göz önüne alınarak seçim yapılır.

Hareketli Protezler

Total Protezler, damaklı diş protezi olarak da bilinen ağızda dişlerin olmadığı durumlarda yapılan, alt ve üst damaklara oturan protezlerdir.
Damaklı diş protezleri takıp çıkarılan protezler olduğu için kullanımı diğer protezlere göre daha zordur. Alt ve üst çeneye kolayca yerleştirilip çıkarılabilir fakat sabit protez konforu ve çiğneme etkinliği beklenemez.
İlk takıldığında bazı bölgelerde vuruklar ve yaralar oluşabilir, vuruklar alındıktan sonra belirli süre kullanıldığında alışılır ve kişinin kendi dişleriymiş gibi vazife görür.
Tam diş protezlerin temizliği akar su altında sabun ve fırça yardımıyla yapılır. Temizlik için diş macunu kullanılmaz. Tam protezler için temizleyici özel fırçalar olduğu gibi normal diş fırçalarıyla da temizliği yapılabilir. Ayrıca bazı markaların temizleyici tabletleri mevcuttur, bir su bardağına atılan tablet içerisinde protez bekletilerek temizliği sağlanabilir.
Alt ve üst çenedeki kemik miktarı yeterli değilse protez dişlerin tutuculuğu ve stabilizasyonu da azalacağından yemek yerken protez hareket edebilir. Bu durumda özel yapıştırıcılar kullanılabilir ya da protezlerin oynamaması için çene kemiğine yerleştirilen implantlardan destek almak gerekebilir.
Tam protezlerin temizliğine özen gösterilmeli, temizlik hiçbir şekilde kaynar su veya çamaşır suyu, sirke gibi maddeler ile yapılmamalıdır. Gece yatarken protez ağızdan çıkarılmalı ve özel bir kap içerisinde muhafaza edilmelidir. Bunların yanında takıp çıkarırken ya da temizlerken düşürme durumunda kırılgan olduğu unutulmamalı, dikkatli olunmalıdır.
Tam diş protezleri iyi bakım ve hijyen sağlandığında uzun yıllar hizmet etmektedir. Zayıflama ya da kemik erimesi durumlarında yıllar içerisinde protezde bollaşma ve oynama meydana gelebilir.
Zayıflama ve kemik erimesine bağlı olarak meydana gelen bollaşma ve oynamalar için mevcut proteze besleme yapılarak tekrar uyumu sağlanabilir, alt ve üst çenelerde çok fazla değişiklik mevcutsa diş protezini tekrar yapmak gerekebilir.

Tüm dişlerini kaybeden ve daha önce hiç tam protez kullanmamış hastaların tam proteze alışmaları çok zor olmaktadır. Alt ve üst çenede yeterli kemik hacmi mevcutsa kemik içerisine yerleştirilen implantlar üzerine yapılan protezler tam protezlere göre çok daha konforlu ve kullanımı kolay protezlerdir. Tam dişsizlik durumunda öncelikle implant destekli diş protezlerini tavsiye etmekteyiz.

Parsiyel Protezler

Kısmen dişsiz ağızlara uygulanır. Dişler üzerine gelen tırnaklar ve kancalarla tutuculuk sağlanır.
Parsiyel protezler kancalar yardımıyla dişlerden destek alırlar. Takarken ve çıkarırken ilk yapıldığında çok sıkı iken zamanla daha rahat takıp çıkarılır. Sabit protezlerin konforu ve çiğneme etkinliği parsiyel diş protezlerinde de beklenemez.
Bu tip diş protezleri alt çenede dilin altından, üst çenede ise damaktan geçen metal kısımlara sahiptir. Protezde bu parçaların olması ilk başlarda alışmayı zorlaştırır. Fakat, belirli bir süre geçtikten sonra çoğu hasta kendi dişiymiş gibi bu protezleri rahatça kullanır.
Parsiyel diş protezleri hem yumuşak dokudan hem de mevcut dişlerden destek alınarak yapıldığı için tutuculuğunda problem yaşanmaz. Rahatça kesme, ısırma ve öğütme fonksiyonları yapılır.
Tam diş protezlerin kullanımında dikkat edilmesi gerekenlere ilave olarak takıp çıkarırken kancalara zarar vermemek gerekir. Takıp çıkarma işlemleri yavaş ve dikkatli şekilde yapılmalıdır. Diş protezinin tam olarak oturduğundan emin olduktan sonra çene kapatılmalı, protez çeneyi kapatarak yerleştirilmeye çalışılmamalıdır, aksi halde kancalar eğilip kırılabilir.
Tam protezlerde olduğu gibi parsiyel protezler de hemen hemen her hastaya uygulanabilir. Şeker hastalarında uygulama sonrasında ağızda oluşabilecek vuruk ve yaraların iyileşmesi uzun sürebilir, ayrıca ağız kuruluğu problemi de olabileceği için özel jeller ve yapay tükürük kullanımı gerekli olabilir.

Zayıflama ve kemik erimesine bağlı olarak meydana gelen bollaşma ve oynamalar için mevcut proteze besleme yapılarak tekrar uyumu sağlanabilir, alt ve üst çenelerde çok fazla değişiklik mevcutsa protezi tekrar yapmak gerekebilir. Bunların dışında kancalarda esneme ya da kırılma mevcutsa kancalar sıkıştırılabilir ya da tamir edilebilir.
Parsiyel protezin kancasız alternatifi hassas bağlantılı (çıtçıtlı protezler) protezdir. Protezin dişlerden destek aldığı kısmı protezin içerisindedir ve görünmez.

Hassas Bağlantılı Parsiyel Protez (Çıtçıtlı Protezler)

Çok sayıda diş eksikliğinin olduğu ve sabit protezler ile tedavi yapılamadığı durumlarda uygulanan diş protezi tipidir. Dişlerde hazırlanan yuvalara oturan gizli tutucularından dolayı halk arasında ‘çıtçıtlı protezler’ olarak da bilinir. Hassas tutuculu protezler kanca gibi dışardan görünen herhangi bir aparatı olmayan estetik protezlerdir.
Çıtçıtlı protezlerde dişlerde hazırlanan yuvalara oturan hassas parçalar mevcuttur. Takarken ve çıkarırken ilk yapıldığında çok sıkı iken zamanla daha rahat takıp çıkarılırlar. Dikkatli şekilde takıp çıkarılmalıdır.
Hassas bağlantılı protezler hem yumuşak dokudan hem de mevcut dişlerden destek alınarak yapıldığı için tutuculuğunda problem yaşanmaz. Rahatça çiğneme, ısırma ve öğütme fonksiyonları yapılabilir.
Tam diş protezlerin kullanımında dikkat edilmesi gerekenlere ilave olarak takıp çıkarırken hassas bağlantı parçalarına zarar vermemek gerekir. Takıp çıkarma işlemleri yavaş ve dikkatli şekilde yapılmalıdır. Protezin tam olarak oturduğundan emin olduktan sonra çene kapatılmalı, protez çeneyi kapatarak yerleştirilmeye çalışılmamalıdır, aksi halde hassas bağlantı kısımlarında hasar görülebilir.

Hassas bağlantılı protezler iyi bakım ve hijyen sağlandığında uzun yıllar hizmet eder. Kullanıma bağlı olarak hassas bağlantıların lastikleri ve diğer parçalarında bollaşma ya da kırılma ile karşılaşılabilir. Destek alınan dişlerde kayıp olursa protezin tekrarlanması gerekir.

Parsiyel Protez ile Hassas Bağlantılı Protezler Arasında Ne Farklar Vardır?

Parsiyel protezlerde estetik olmayan kancalar vardır, hassas bağlantılı protezlerde kancalar yoktur. Parsiyel protezler için mevcut dişlerde bir işlem yapmak gerekmeyebilir, hassas bağlantılı protezler için mevcut dişlerde işlem yapmak zorunludur. Hassas bağlantılı protez için çenede en az 4-6 diş olmalıdır, parsiyel protez için bir kısıtlama yoktur. Hassas bağlantılı protezin maliyeti parsiyel protezin maliyetine göre biraz daha yüksektir.

Hassas Bağlantılı Protez mi Parsiyel Protez mi Daha Sağlıklıdır?

Çok sayıda diş eksikliği olduğu durumda mevcut dişler kullanılarak sabit protez yapılamıyorsa ya hareketli protez (parsiyel protez ve hassas bağlantılı protez) yapılabilir ya da sabit diş protezi için çene kemiği içine dental implant yerleştirilebilir. Hareketli protezler takıp çıkarılırken dişlere travma uygularlar ve çene kemiğinde erimelere neden olabilirler. Bu nedenle çok sayıda diş eksikliğinde çene kemiği içine dental implantlar yerleştirilerek yapılacak sabit protez en sağlıklı tedavi seçeneğidir.

İmplant Üstü Protezler

Sabit: İmplanttan destek alınarak yapılan köprü veya kronlardır.

Hareketli: Kemik desteği yeterli olmayan ağızlarda tercih edilen implantlardan destek alınarak yapılan total protez benzeri protezlerdir.